ANAKARTLAR

 ANAKARTLAR

Anakart, bilgisayar parçalarını ve bu parçalar arasında veri iletimini sağlayan yolları
üzerinde barındıran elektronik devrelere verilen isimdir.
Anakartlar, çok hassas elektronik devreler olduğu için ani akım yükselmeleri ve
gerilim düşmeleri cihaza zarar verebilir.

Statik (Durgun) Elektrik

Statik elektrik, elektronların atomlar arasındaki hareketi ile oluşan elektrik olarak
tanımlanabilir.

Statik Elektrik ve Oluşumu

Elektronlar atomlar arasında hareket ederken bir enerji üretir, bu enerji statik elektriği
oluĢturur.
iki farklı yükle yüklü malzeme birbirine değdiğinde bir elektron transferi oluşur. Bir
tarafta negatif yükler birikirken diğer taraf pozitif yükle yüklenir. Birbirine değen ortamlar
ayrıldığında ise yüzeyler yüklü kalır. Buna elektrostatik yüklenme denir. Elektrostatik
yüklenme her yerde görülebilir. Örneğin, bulutların birbirine değmesi ile yüklenme oluşur. Yolda yürürken üzerimizde ve giysilerimizde elektrostatik yüklenme oluşur. Birbirine temas
eden pek çok ortamda statik elektrik oluşumu gözlenir.

Statik Elektriğin Zararları

Statik elektrik farklı yüklerle yüklü olan cisimlerin birbirine tekrar temas etmesi
sonucu ortaya çıkar. Yüklü iki bulutun birbirine teması yıldırımı meydana getirir. Diğer
yüklü cisimlerin birbirine temasında da ark ve küçük çarpılmalar durumu bazen bir cisme
dokunduğunuzda ya da başka biri ile tokalaştığınızda yaşayabilirsiniz. Bu çarpılmanın
nedeni dokunulan cisim ya da kişinin sizden zıt yükle yüklü olması ve temas ile bu yüklerin
boşalmasıdır.
Statik elektrik görünüşte zarar vermeyecek bir elektrik türü olarak düşünülse de
aslında oldukça büyük zararlara neden olabilir. Yüklenme sonrasında temas ile yük
boşalmaları endüstri ve ticari alanlarda ciddi zararlara neden olabilmektedir. Yük boşalması
sırasında oluşan ark ve kıvılcımlar yangınlara sebep olabilir. Yine elektronik ve bilgisayar
alanında bu yükler cihazların zarar görmesine ve bozulmasına sebep olabilir. Yük boşalması
ile cihazları oluşturan parçaların arızalanması ve çalışmaz hâle gelmesi mümkündür.

Statik Elektriğin Zarar Verebileceği Ortamlarda Alınacak Önlemler

Statik  elektrik, çeşitli bilgisayar malzemelerine  zarar  verebilir. Bu zararın önüne
geçebilmek için çeşitli yöntemler mevcuttur. Bunlar aşağıda verilmiştir.

Donanım Malzemeleri İçin Alınacak Önlemler

Donanım birimlerinin statik elektriğe karşı korunması için yüklü olma durumlarında
yükü boşaltmayı ortadan kaldıracak şekilde muhafaza edilmeleri ya da yüklenmeye neden
olmayacak şekilde montaj yapılması ve kullanılması gereklidir.
Kasaya ve çalışma alanlarına montajda iletken olmayan montaj vidaları
kullanılmalıdır. Parçalar metal olmayan ya da yüklenmelerine engel olacak şekilde muhafaza
edilmelidir. Bunun için  antistatik koruma sağlayan ambalajlar ya da özel kaplama
malzemeleri satın alma esnasında donanım birimleri ile verilmektedir.

Antistatik Çalışma Ortamı Sağlamak

Statik  elektrikten  korunmak için çalışma alanında topraklama sağlanmalıdır.
Topraklama gerilim altında olmayan bütün tesisat kısımlarının, uygun iletkenlerle toprak
içerisine yerleştirilmiş bir iletken cisme (elektrot) bağlanmasıdır. Topraklama sayesinde
cihaz üzerindeki kaçak akımlar ve statik elektrik toprağa akacaktır ve böylece elektrik
dalgalanmalarından ve statik elektriğin zararlarında korunma sağlanacaktır.
Çalışma ortamında çalıştığımız aletlerin ve kullandığımız malzemelerin yüklenmeye
neden olmayacak şekilde kullanılması ve muhafaza edilmesi gereklidir. Araç ve gereçler çok
defa bizi yüksek gerilimden koruyacak şekilde yalıtkan malzeme ile kaplıdır. Çalışma
ortamındaki yüklenebilecek cihaz ya da malzemelerin topraklama ile yüklenmesi önlenebilir.
Bunun için yer döşemeleri çalışma masası  ya da alanı antistatik malzemeden seçilebilir.
Çalışma esnasında giyilen kıyafetler antistatik ürünler olabilir.

Kişisel Antistatik Önlemler

Statik elektrik sürekli hareket hâlinde olduğumuz için biz insanların da yüklenmesine
neden olur ve gün boyu pek çok yerde bu yüklenme ve yük boşalmaları ile karşılaşabiliriz.
Donanım birimleri ile temas ya da kullanma öncesinde vücuttaki statik yükün boşaltılması
önemlidir. Aksi takdirde bu yük çalıştığımız parçalar üzerinden boşalma yapabilir ve bu
parçalara zarar verebilir. Bu yükü boşaltmak için çalışma öncesi toprağa temas eden
zeminlere dokunarak yükü atabiliriz. Bunun için kalorifer petekleri, su boruları, çeşme ya da
duvar uygun bir alan teşkil edebilir. Yine çalışma esnasında yüklenme durumuna karşı statik
elektrik oluşumunu engelleyen antistatik eldiven kullanılabilir.

Manyetik Ortama Karşı Önlemler

Günlük hayatımızda pek çok yerde (elektrik şebekeleri, aydınlatma, haberleşme ağları,
evimizdeki kablolar ve elektrikli aletler vb.) manyetik alanlar oluşmakta ve bizi
etkilemektedir. Bu alanlar insan sağlığı ile ilgili olumsuz etkilere neden olmaktadır. Bu
alanların etkilerinden korunmak için manyetik alan oluşan yerlerden mümkün oldukça uzak
çalışmak ve durmak gerekir. Yakın olduğumuz zamanlarda ise süreyi mümkün olduğu kadar
kısa tutmak iyi olabilir. Bilgisayar başında çok çalışmak, televizyon ve elektronik aletlere
yakın durmak, ev içi ve şehir elektrik şebekelerine çok yakın durmak bizim manyetik
alandan etkilenmemize neden olacaktır.

 Anakartlar

Anakart, bir bilgisayarın tüm parçalarını üzerinde barındıran ve bu parçaların
iletişimini sağlayan elektronik devredir.

Anakartın Yapısı ve Çalışması

Anakartlar özel alaşımlı bir blok üzerine yerleştirilmiş ve üzerinde RAM yuvaları
genişleme kartı slotları, devreler ve yongalar bulunan ve bütün bu donanım birimlerinin
mikroişlemci ile iletişimini sağlayan elektronik devredir. Anakart, üzerindeki yonga setleri
sayesinde sistem çalışmasını organize eder. Bir nevi tüm birimlerin bir arada ve uyumlu
çalışmasını sağlayan bir köprü vazifesi görür.

Anakart bütün donanımları veya bağlantı noktalarını üzerinde bulundurur. Üzerinde
mikroişlemci soketi, RAM slotu, genişleme yuvaları (ISA, PCI, AGP ve PCI-e), BIOS,
donanım kartları (dâhilî), veri yolları ve bağlantı noktalarını bulundurur.
Anakart, bilgisayara hangi sistem bileşenlerinin eklenebileceğini ve hızlarının ne
olacağını belirleyen temel unsurdur.
Anakartlarda dikkat edilmesi gereken hususların başında, kullanılmak istenen CPU
(işlemci) ile uyumlu bir yonga seti kullanan bir anakart sahibi olmanız gerekliliği gelir. En
son işlemci,  anakart ve diğer donanım bilgilerine çeşitli bilgisayar dergilerinden
faydalanarak ve internette araştırma yaparak ulaşılabilir.

Anakartın Bileşenleri

Anakartlar büyük elektronik devreler olduğu için tek tek elemanları ele almak yerine
bölgesel olarak anlatmak yerinde olacaktır.
Aşağıda i7 çekirdek yapısına sahip bir işlemci için  üretilmiş bir anakart modeli
görülmektedir.

Yonga Seti (Chipset)

Anakart üzerinde yer alan bir dizi işlem denetçileridir. Bu denetçiler  anakartın üzerindeki bilgi akış trafiğini denetler. Bilgisayarın kalitesi, özellikleri ve hızı üzerinde en önemli etkiye sahip birkaç bileşenden biridir. Bir yonga seti “North Bridge” (kuzey köprüsü) ve “South Bridge” (güney köprüsü) denen iki yongadan oluşur. Esasen bir anakart üzerinde birden fazla yonga mevcuttur. Ancak kuzey ve güney köprüleri yönetici yongalardır. Tipik bir kuzey köprüsü yongası temel olarak işlemciden, bellekten, AGP veya PCI ekspres  veri yollarından sorumludur ve bunların  kontrolüyle bunlar arasındaki veri aktarımını sağlar. Ancak  kuzey köprüsü ve  güney köprüsü özellikleri üreticiye ve yonga setine göre farklılık gösterebilir ve bu genellemenin dışına çıkabilir. Kuzey köprüsü yongası fonksiyonlarından dolayı işlemciye, bellek ve AGP slotlarına yakın olmalıdır (Sinyalin geçtiği fiziksel yollar ne kadar kısa olursa sinyal o kadar temiz ve hatasız olur.) ve bu yüzden de  anakartın üst kısmına yerleştirilir. Zaten adındaki “kuzey” kelimesi de buradan gelmektedir.
Güney köprüsü yongası ise giriş-çıkış birimlerinden, güç yönetiminden, PCI veri yolundan ve USB ile  anakarta entegre özelliklerden (ses ve ethernet gibi) sorumludur. Adındaki “south” kelimesinin de yine  anakarttaki pozisyonundan geldiği kolayca tahmin
edilebilir. Üreticilerin yonga setlerini iki parça  hâlinde tasarlamaları  anakart tasarımında
esneklik sağlar. Örneğin USB 2.0 desteği olmayan bir yonga setine bu desteği eklemek için
bütün yonga setini baştan tasarlamak yerine sadece  güney köprüsü yongasında  değişiklik
yapmak çok daha kolaydır. Ayrıca değişik özelliklerdeki  güney köprüsü yongaları
kullanılarak değişik kullanıcı gruplarına hitap etmek mümkün olur ve böylece
kullanmayacağınız özellikler için boşuna para vermek zorunda kalmamış olursunuz.